آیا شیر مادر می تواند از دیابت نوع ۱ و ۲ جلوگیری کند؟
شیر مادر فقط یک منبع تغذیه نیست، بلکه یک ترکیب بی نظیر از عوامل ایمنی، هورمونی و متابولیکی است که از همان روزهای ابتدایی زندگی نوزاد، تأثیر عمیقی بر سلامت او می گذارد. مطالعات پزشکی و پژوهش های بالینی زیادی نشان داده اند که تغذیه انحصاری با شیر مادر می تواند خطر ابتلا به بیماری هایی مانند دیابت نوع یک و دو را به طرز قابل توجهی کاهش دهد. اما این محافظت چطور اتفاق می افتد؟ چه سازوکارهایی در بدن کودک و مادر فعال می شوند؟ این مقاله به صورت کامل و ساده به این موضوع می پردازد.
تفاوت دیابت نوع ۱ و ۲ چیست؟
برای اینکه بفهمیم شیر مادر چگونه روی پیشگیری از دیابت تأثیر می گذارد، اول باید دو نوع اصلی این بیماری را بشناسیم:
دیابت نوع یک: بیماری خودایمنی
دیابت نوع ۱ زمانی بروز پیدا می کند که سیستم ایمنی بدن به اشتباه، سلول های تولیدکننده انسولین در لوزالمعده را مورد حمله قرار می دهد. این نوع دیابت معمولاً در کودکان و نوجوانان دیده می شود و فرد مبتلا باید تا پایان عمر انسولین دریافت کند. هنوز دلایل دقیق آن مشخص نیست، اما عوامل ژنتیکی و محیطی مانند عفونت های ویروسی می توانند نقش داشته باشند.
دیابت نوع دو: سبک زندگی و متابولیسم
دیابت نوع ۲ بیشتر در بزرگسالی ایجاد می شود و به دلیل مقاومت بدن به انسولین است. این یعنی بدن انسولین تولید می کند ولی به درستی از آن استفاده نمی کند. اضافه وزن، چربی شکمی، تغذیه ناسالم، کم تحرکی و استرس، از عوامل اصلی ایجاد این نوع دیابت هستند.
شیر مادر چگونه از دیابت نوع ۱ پیشگیری می کند؟
۱. تقویت سیستم ایمنی نوزاد
شیر مادر حاوی آنتی بادی ها، سلول های ایمنی و ترکیباتی است که عملکرد سیستم ایمنی نوزاد را تنظیم و تقویت می کند. این ترکیبات می توانند از بروز واکنش های خودایمنی که زمینه ساز دیابت نوع ۱ هستند، جلوگیری کنند.
۲. محافظت در برابر ویروس های خطرناک
نوزادانی که شیر مادر دریافت می کنند، کمتر در معرض ابتلا به عفونت های ویروسی به خصوص ویروس های روده ای قرار می گیرند. برخی از این ویروس ها می توانند سیستم ایمنی را تحریک کنند و باعث تخریب سلول های β لوزالمعده شوند که انسولین تولید می کنند.
۳. حذف شیر گاو در ماه های اول زندگی
مطالعات زیادی نشان داده اند که مصرف شیر گاو پیش از ۶ ماهگی، ممکن است با افزایش احتمال دیابت نوع ۱ در ارتباط باشد. چون پروتئین های شیر گاو می توانند واکنش ایمنی بدن کودک را تحریک کنند. شیر مادر بهترین جایگزین طبیعی برای شیر گاو در این دوران است.
نقش شیر مادر در کاهش خطر دیابت نوع ۲ در کودکان
۱. پیشگیری از چاقی دوران کودکی
یکی از اصلی ترین عوامل خطر برای دیابت نوع ۲، چاقی از نوزادی است. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، معمولاً رشد متعادل تری دارند و کمتر دچار اضافه وزن می شوند. دلیل این موضوع این است که ترکیبات شیر مادر مطابق با نیازهای نوزاد تنظیم می شود و سیستم سیری او را تنظیم می کند.
۲. کمک به تنظیم قند خون از همان ابتدای تولد
شیر مادر حاوی موادی مانند لاکتوفرین و هورمون های طبیعی است که قند خون نوزاد را در حد تعادل نگه می دارند. این ویژگی باعث می شود نوزاد در برابر نوسانات قند خون محافظت شود، که خود یکی از عوامل زمینه ساز دیابت نوع ۲ است.
۳. بهبود فلور میکروبی روده
روده سالم نقش کلیدی در متابولیسم گلوکز دارد. شیر مادر موجب رشد باکتری های مفیدی مثل لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتر می شود که عملکرد روده را بهبود می دهند و به جذب بهتر مواد مغذی و تنظیم قند خون کمک می کنند.
شیردهی چه فوایدی برای مادر دارد؟
شیردهی فقط برای کودک مفید نیست، بلکه مادر هم از این فرآیند بهره مند می شود و احتمال ابتلای او به دیابت نوع ۲ کاهش پیدا می کند.
۱. کاهش وزن پس از زایمان
تولید شیر مقدار زیادی انرژی مصرف می کند و مادرانی که شیر می دهند، سریع تر از سایرین به وزن قبل از بارداری بازمی گردند. کاهش چربی شکمی نقش مهمی در کنترل قند خون و پیشگیری از دیابت دارد.
۲. بهبود عملکرد انسولین
شیردهی باعث افزایش حساسیت به انسولین در مادر می شود، یعنی بدن بهتر می تواند قند خون را کنترل کند. این موضوع در مادرانی که اضافه وزن دارند یا سابقه دیابت بارداری داشته اند، بسیار مهم است.
۳. تعادل هورمونی
هورمون هایی که در دوران شیردهی ترشح می شوند، مثل پرولاکتین و اکسی‌توسین، استرس را کاهش داده و سطح قند خون را تعدیل می کنند.
شیر خشک در مقایسه با شیر مادر؛ چرا انتخاب شیر مادر بهتر است؟
مطالعات متعددی نشان داده اند که نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند، بیشتر در معرض ابتلا به چاقی، مقاومت به انسولین و دیابت هستند. علت این موضوع موارد زیر است:
-
شیر خشک ممکن است حاوی پروتئین هایی باشد که باعث تحریک غیرضروری سیستم ایمنی شوند.
-
ترکیب ثابتی دارد و با رشد نوزاد هماهنگ نمی شود.
-
فاقد آنتی بادی ها و ترکیبات زنده شیر مادر است که در تقویت سیستم ایمنی نقش دارند.
مدت زمان مناسب شیردهی برای جلوگیری از دیابت
طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی:
-
شش ماه اول باید تغذیه انحصاری با شیر مادر انجام شود؛ یعنی بدون آب یا غذای کمکی.
-
ادامه شیردهی تا دو سالگی همراه با غذای کمکی بهترین حالت برای تقویت سیستم ایمنی و سلامت متابولیک کودک است.
پرسش های رایج درباره شیردهی و دیابت
آیا مادران دیابتی هم میتونن شیر بدن؟
بله. در واقع، شیردهی به کنترل بهتر قند خون مادر کمک می کند و فواید زیادی برای او دارد.
اگه شیر مادر کم باشه، چیکار کنیم؟
با رژیم غذایی سالم، نوشیدن آب کافی، تماس پوستی با نوزاد و افزایش دفعات شیردهی، می توان تولید شیر را افزایش داد. در صورت نیاز، مشاوره با پزشک یا مشاور شیردهی توصیه می شود.
آیا تغذیه مادر روی پیشگیری از دیابت کودک تأثیر داره؟
بله. مصرف غذاهای حاوی فیبر، پروبیوتیک، چربی های سالم و ویتأمین های طبیعی در دوران شیردهی میتونه کیفیت شیر مادر رو بالا ببره و از بروز بیماری های متابولیک جلوگیری کنه.
جمع بندی نهایی
شیردهی نه تنها یک تجربه عاطفی خاص بین مادر و کودک است، بلکه یک اقدام پیشگیرانه فوق العاده برای جلوگیری از دیابت نوع ۱ و ۲ به شمار می رود. چه برای کودک و چه برای مادر، فواید شیردهی فراتر از تصور ماست. انتخاب شیر مادر، یعنی سرمایه گذاری بلندمدت برای آینده ای سالم تر.
ارسال نظر جدید