بینایی نوزاد از چه زمانی شروع می‌ شود؟

 بینایی نوزاد از چه زمانی شروع می ‌شود؟ راهنمای کامل رشد بینایی در نوزادان

یکی از رایج ‌ترین سؤالاتی که ذهن بسیاری از والدین را به خود مشغول می‌ کند این است: نوزاد از کی می‌ تونه ببینه؟ آیا نوزاد هنگام تولد قادر به دیدن چهره مادر و پدرش هست یا خیر؟ این پرسش به‌ ویژه برای والدینی که تازه وارد دنیای شیرین بچه ‌داری شده‌ اند، اهمیت زیادی دارد. در این مطلب جامع، قرار است روند رشد بینایی نوزاد از بدو تولد تا پایان سال اول زندگی ‌اش را بررسی کنیم و نکاتی مهم درباره مراقبت از سلامت بینایی کودک یاد بگیریم.

آیا نوزاد از بدو تولد توانایی دیدن دارد؟

برخلاف تصوری که بسیاری از افراد دارند، نوزادان با بینایی کامل به دنیا نمی‌ آیند. در حقیقت، در روزهای اول تولد، چشم نوزاد به‌ تنهایی قادر نیست تصاویر را واضح و دقیق ببیند. نوزاد فقط می ‌تواند در فاصله بسیار نزدیک – حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتی ‌متر – چیزهایی را تشخیص دهد. این فاصله معمولاً فاصله ‌ای است که مادر در هنگام شیر دادن به نوزاد یا در آغوش گرفتنش با او برقرار می‌ کند.

از نظر علمی، دید نوزاد در ابتدای تولد چیزی بین ۲۰/۴۰۰ تا ۲۰/۸۰۰ است. به این معنا که آنچه نوزاد در فاصله ۲۰ سانتی‌ متری می ‌بیند، یک فرد بزرگسال باید از فاصله ۴۰۰ یا ۸۰۰ سانتی‌ متری ببیند تا تصویر مشابهی دریافت کند. بنابراین در روزهای اول، دنیا برای نوزاد تار و مبهم است.

مراحل رشد بینایی نوزاد از ماه اول تا یک‌ سالگی

بینایی نوزاد به ‌مرور زمان و در اثر تعامل با محیط رشد می ‌کند. چشم و مغز کودک باید یاد بگیرند چطور با یکدیگر هماهنگ شوند تا تصاویر را درست پردازش کنند. در ادامه مراحل تکامل بینایی را ماه ‌به‌ ماه بررسی می ‌کنیم:

ماه اول: واکنش به نور و سایه ‌ها

در هفته‌ های ابتدایی، نوزاد بیشتر به نورهای شدید، رنگ‌ های متضاد و حرکات کلی واکنش نشان می ‌دهد. به همین دلیل است که نوزادان علاقه زیادی به نگاه کردن به صورت انسان ‌ها، مخصوصاً مادر یا پدر، حتی به‌ صورت تار دارند. مغز آن‌ ها هنوز آماده تفسیر دقیق جزئیات نیست، اما نگاه کردن به چهره‌ ها آرامش خاصی به آن‌ ها می ‌دهد.

ماه دوم تا سوم: شروع شناخت رنگ‌ ها و دنبال کردن حرکت

در این مرحله، نوزاد کم‌ کم می‌ تواند چشمش را روی اجسام متمرکز کند و آن‌ ها را دنبال کند، به‌ خصوص اگر حرکت داشته باشند. دید رنگی نیز آغاز می ‌شود و ابتدا رنگ ‌های قوی مثل قرمز، آبی و زرد بهتر دیده می ‌شوند. به ‌تدریج، رنگ‌ های ملایم ‌تر هم به دایره ‌ی دید کودک اضافه می ‌شوند.

ماه چهارم تا ششم: هماهنگی بین دست و چشم

حالا نوزاد نه‌ تنها بهتر می‌ بیند، بلکه تلاش می ‌کند آنچه را می ‌بیند با دست لمس کند. هماهنگی چشم و دست یکی از مهم ‌ترین مراحل رشد مغزی در این سن است. نوزاد می ‌تواند فاصله اجسام را بهتر تشخیص دهد و روی یک شی تمرکز کند. اسباب‌ بازی‌ هایی با رنگ‌ های متضاد در این مرحله خیلی مفیدند.

ماه ششم به بعد: دید نزدیک به بزرگسال

بینایی نوزاد در این زمان بسیار پیشرفت کرده است. اکنون نوزاد می ‌تواند چهره ‌ها را دقیق‌ تر تشخیص دهد، جزئیات بیشتری ببیند و حتی تفاوت رنگ‌ ها و شکل‌ ها را بهتر درک کند. مغز و چشم با یکدیگر هماهنگ ‌تر عمل می ‌کنند و کودک با نگاه کردن به اطراف، اطلاعات زیادی کسب می ‌کند.

چرا بینایی نوزاد با بزرگسال متفاوت است؟

یکی از نکات کلیدی در مورد رشد نوزادان این است که دیدن فقط با چشم انجام نمی‌ شود، بلکه مغز هم نقش مهمی دارد. نوزاد ممکن است تصویری را از طریق چشم دریافت کند، اما تا مغز آن تصویر را تحلیل نکند، مفهوم آن درک نمی ‌شود. اینجاست که تفاوت اصلی بین بینایی کودک و بزرگسال مشخص می ‌شود. بزرگسالان اطلاعات را به ‌سرعت تحلیل می ‌کنند، ولی مغز نوزاد هنوز در حال یادگیری است.

چه عواملی در رشد بینایی نوزاد تأثیرگذارند؟

رشد بینایی تحت تأثیر مجموعه ‌ای از عوامل قرار دارد. توجه به این موارد می ‌تواند به رشد بهتر بینایی کودک کمک کند:

• محرک‌ های بصری متنوع: استفاده از اسباب ‌بازی ‌های رنگی، تصاویر با کنتراست بالا، تابلوهای سیاه‌ وسفید، و نور طبیعی می ‌تواند مغز نوزاد را تحریک کند.
• رژیم غذایی مادر و کودک: مصرف مواد مغذی حاوی ویتامین A ، DHA و امگا ۳ در دوران بارداری و شیردهی در رشد سیستم بینایی نوزاد تأثیر زیادی دارد.
• ژنتیک و سابقه خانوادگی: اگر در خانواده مشکلات بینایی ارثی وجود دارد، باید رشد بینایی نوزاد با دقت بیشتری پیگیری شود.
• زایمان زودرس: نوزادان نارس ممکن است بینایی تکامل ‌نیافته ‌تری داشته باشند و نیاز به پیگیری تخصصی دارند.

چه زمانی باید نگران بینایی نوزاد بود؟

در بیشتر موارد، رشد بینایی نوزاد روند طبیعی دارد. اما برخی علائم ممکن است نشانه نیاز به بررسی پزشکی باشند:

• نوزاد تا ۳ یا ۴ ماهگی هنوز اجسام متحرک را با چشم دنبال نمی ‌کند.
• به نور یا چهره ‌ها واکنش نشان نمی ‌دهد.
• یکی از چشم ‌ها را بیشتر از دیگری استفاده می ‌کند یا دچار لوچی است.
• نوزاد به ‌طور مداوم چشم‌ هایش را می‌ مالد یا پلک ‌ها را بیش‌ ازحد می‌ بندد.

در صورت مشاهده این موارد، مراجعه به پزشک اطفال یا چشم ‌پزشک متخصص اطفال ضروری است.

نتیجه ‌گیری نهایی: دید کودک، پنجره ‌ای به دنیای جدید

در پاسخ به پرسش "نوزاد از کی می ‌بیند؟" باید گفت: دید نوزاد از بدو تولد شروع می ‌شود، اما کامل نیست. بینایی کودک در شش‌ ماهه اول زندگی، رشد قابل ‌توجهی پیدا می ‌کند و تا پایان سال اول به سطحی نزدیک به بزرگسالان می‌ رسد. این رشد نیازمند تحریک مناسب محیطی، تغذیه خوب و در صورت لزوم مراقبت پزشکی تخصصی است.

فراموش نکنید، وقتی نوزادتان با دقت به چشمان شما نگاه می ‌کند، در حال یادگیری و ساختن دنیای بصری خودش است. پس با صبر، بازی‌ های چشمی و گفت ‌وگوهای شیرین، به رشد این دنیای تازه‌ متولدشده کمک کنید.