ویار در بارداری؛ هرآنچه باید بدانید

ویار در بارداری؛ هرآنچه باید بدانید

دوران بارداری برای هر زنی یکی از خاص‌ترین تجربه‌های زندگی است. در این ماه‌ها، بدن دستخوش تغییرات هورمونی، جسمی و روحی فراوانی می‌شود و همین موضوع نشانه‌ها و علائم مختلفی را به همراه دارد. یکی از شایع‌ترین و در عین حال جالب‌ترین این علائم، پدیده‌ای به نام «ویار بارداری» است. شاید شما هم شنیده باشید که مادران باردار ناگهان هوس ترشی یا شیرینی می‌کنند یا حتی نسبت به بوی بعضی غذاها حالت تهوع پیدا می‌کنند. این اتفاق همان ویاری است که تقریباً اغلب خانم‌های باردار آن را تجربه می‌کنند. ویار در اصل نوعی تمایل یا بیزاری غیرمعمول نسبت به غذاها یا حتی مواد غیرخوراکی است که بیشتر در سه‌ماهه‌ی نخست بارداری خود را نشان می‌دهد، اما در برخی زنان ممکن است تا پایان بارداری ادامه پیدا کند.

ویار بارداری چیست و چرا رخ می‌دهد؟

ویار به‌طور ساده یعنی تغییر ذائقه و تمایل شدید یا برعکس تنفر نسبت به یک ماده غذایی خاص. این حالت معمولاً با آغاز بارداری شروع می‌شود و در بسیاری از مادران تا هفته‌ی چهاردهم یا شانزدهم بارداری کاهش پیدا می‌کند. اما علت ایجاد آن چیست؟ یکی از مهم‌ترین دلایل، تغییرات هورمونی بدن مادر است. افزایش هورمون‌هایی مثل استروژن و پروژسترون موجب حساس‌تر شدن حس بویایی و تغییر در درک طعم‌ها می‌شود. به همین دلیل ممکن است غذایی که پیش‌تر مورد علاقه بوده، ناگهان زننده و غیرقابل تحمل شود. علاوه بر این، گاهی ویار به‌عنوان یک پیام طبیعی بدن برای جبران کمبود مواد مغذی ظاهر می‌شود. برای مثال، کمبود آهن می‌تواند میل به خوردن یخ یا حتی خاک را ایجاد کند، در حالی که نیاز بیشتر به کلسیم ممکن است خود را در قالب علاقه به لبنیات نشان دهد.

البته نباید از نقش عوامل روحی و روانی نیز غافل شد. استرس، اضطراب و تغییرات خلقی دوران بارداری می‌تواند باعث افزایش تمایل به برخی خوراکی‌ها شود. از سوی دیگر، برخی پژوهش‌ها احتمال داده‌اند که ویار می‌تواند زمینه‌ی ژنتیکی هم داشته باشد، یعنی اگر مادر یا خواهر شما در بارداری ویار شدیدی داشته‌اند، احتمال تجربه‌ی مشابه برای شما هم بیشتر خواهد بود.

انواع ویار بارداری

ویار در دوران بارداری شکل‌های مختلفی به خود می‌گیرد و تجربه‌ی آن برای هر زن منحصر به فرد است. رایج‌ترین نوع آن «ویار غذایی» است. در این حالت، زن باردار میل شدیدی به خوردن خوراکی‌های خاص پیدا می‌کند. بسیاری از زنان تمایل زیادی به ترشیجات، شکلات، بستنی یا غذاهای محلی دارند. این نوع ویار اگر به غذاهای سالم و کم‌ضرر مربوط شود، معمولاً خطری ایجاد نمی‌کند، اما در مواردی مثل تمایل بیش از حد به غذاهای شور ممکن است باعث افزایش مصرف نمک و در نتیجه بالا رفتن فشار خون در بارداری شود.

نوع دوم «ویار غیرغذایی» یا همان پیکا است. در این وضعیت، مادر باردار هوس مواد غیرخوراکی مثل خاک، گچ یا یخ را می‌کند. چنین حالتی برخلاف ویار غذایی بسیار جدی تلقی می‌شود، زیرا هم می‌تواند نشانه‌ی کمبودهای تغذیه‌ای مانند آهن یا روی باشد و هم به دلیل غیرخوراکی بودن این مواد، سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد.

بخش دیگری از زنان باردار دچار «بیزاری غذایی» می‌شوند. این یعنی نسبت به برخی مواد خوراکی حالت تهوع شدید و تنفر پیدا می‌کنند. برای مثال، بوی گوشت یا قهوه می‌تواند به‌شدت آزاردهنده باشد. دلیل این بیزاری نیز همان حساس شدن سیستم بویایی و گوارشی در دوران بارداری است.

نوع دیگری از ویار به «تمایل به طعم خاص» مربوط می‌شود. در این حالت، مادر نه به غذای خاص بلکه به یک مزه‌ی ویژه مثل ترش، شیرین یا شور علاقه پیدا می‌کند. این حالت نیز ریشه در تغییرات هورمونی و گاهی حالات روحی دارد.

ویار های رایج در دوران بارداری

اگر بخواهیم درباره‌ی ویارهای شایع‌تر صحبت کنیم، باید بگوییم که علاقه به ترشیجات یکی از متداول‌ترین آن‌هاست. تغییرات هورمونی باعث تحریک بزاق و ایجاد میل به خوراکی‌های ترش می‌شود. از سوی دیگر، بسیاری از زنان تمایل شدیدی به شیرینی‌جات دارند که معمولاً برای جبران افت قند خون اتفاق می‌افتد. مصرف بیش از حد مواد شیرین می‌تواند به افزایش وزن و مشکلات متابولیکی منجر شود، بنابراین باید با اعتدال همراه باشد.

از دیگر ویارهای رایج می‌توان به علاقه به مواد نشاسته‌ای مثل نان، برنج و سیب‌زمینی اشاره کرد. این نوع ویار گاهی به دلیل نیاز بدن به انرژی بیشتر در بارداری رخ می‌دهد. همچنین تمایل به لبنیات مانند شیر و ماست می‌تواند نشانه‌ی افزایش نیاز بدن به کلسیم برای رشد جنین باشد. در کنار همه‌ی این‌ها، میل غیرمعمول به خوردن یخ یا خاک نیز مشاهده می‌شود که همان‌طور که گفته شد معمولاً به کمبود آهن مربوط است.

تفاوت ویار طبیعی و خطرناک

همه‌ی ویارها بی‌ضرر نیستند. ویار طبیعی شامل تمایل به غذاهای سالم و بی‌خطر است، مثل میوه‌ها، سبزیجات یا حتی ترشیجات. این نوع ویار معمولاً مشکلی برای مادر و جنین ایجاد نمی‌کند و حتی می‌تواند بخشی از نیازهای بدن را تأمین کند. اما ویار خطرناک زمانی رخ می‌دهد که مادر به سمت مواد غیرخوراکی یا مضر کشیده می‌شود. برای مثال، خوردن خاک، پودر صابون یا مواد شیمیایی نه‌تنها هیچ کمکی به بدن نمی‌کند، بلکه می‌تواند به سلامت مادر و رشد جنین آسیب جدی بزند.

چگونه می‌توان ویار را مدیریت کرد؟

برای کنترل ویار و کاهش اثرات آن، راهکارهایی وجود دارد که کمک می‌کند دوران بارداری راحت‌تر سپری شود. یکی از مهم‌ترین توصیه‌ها، خوردن وعده‌های کوچک اما مکرر است. این کار به تثبیت سطح قند خون کمک کرده و از شدت ویار می‌کاهد. همچنین بهتر است به جای مصرف شیرینی‌ها و خوراکی‌های پرکالری، از جایگزین‌های سالم‌تر مثل میوه‌های تازه، خرما یا خشکبار استفاده شود. نوشیدن آب کافی در طول روز نیز اهمیت زیادی دارد، زیرا گاهی احساس تشنگی با ویار اشتباه گرفته می‌شود.

مصرف مکمل‌های بارداری مانند آهن و اسیدفولیک هم می‌تواند به پیشگیری از بعضی ویارها کمک کند. البته این کار باید حتماً زیر نظر پزشک انجام شود. در نهایت، اگر ویار به سمت مواد غیرخوراکی یا خطرناک برود، مراجعه به پزشک ضروری است تا علت آن بررسی و درمان لازم انجام شود.

ویار و سلامت روان در بارداری

یکی از جنبه‌های کمتر شناخته‌شده‌ی ویار این است که ارتباط مستقیمی با وضعیت روانی مادر دارد. بسیاری از زنان زمانی که دچار استرس یا اضطراب می‌شوند، بیشتر به سمت خوردن غذاهای خاص تمایل پیدا می‌کنند. بنابراین مدیریت استرس می‌تواند نقش مهمی در کاهش شدت ویار داشته باشد. روش‌هایی مثل مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق یا حتی پیاده‌روی سبک می‌توانند به آرامش مادر کمک کنند. همچنین حمایت عاطفی از سوی همسر و خانواده در این دوران بسیار ارزشمند است و به مادر احساس امنیت بیشتری می‌دهد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر ویار به صورت غیرمعمول یا خطرناک بروز پیدا کند، مراجعه به پزشک ضروری است. به عنوان مثال، تمایل به مواد غیرخوراکی، کاهش شدید وزن به دلیل بیزاری از بیشتر غذاها، یا میل بیش از حد به غذاهای پرچرب و پرشکر که منجر به افزایش وزن غیرطبیعی می‌شود، همه نیازمند بررسی پزشکی هستند. همچنین تهوع و استفراغ شدید همراه با ویار می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر باشد و نباید نادیده گرفته شود.

ویار بخشی طبیعی از دوران بارداری است که اغلب مادران آن را تجربه می‌کنند. این پدیده در بیشتر مواقع جای نگرانی ندارد و بخشی از تغییرات طبیعی بدن در این دوران محسوب می‌شود. با این حال، شناخت انواع ویار، توجه به نشانه‌های خطرناک و استفاده از راهکارهای تغذیه‌ای و روانی برای مدیریت آن، باعث می‌شود این دوره‌ی مهم با آرامش و سلامت بیشتری سپری شود. همیشه به یاد داشته باشید که در صورت بروز هرگونه ویار غیرعادی یا تمایل به مواد غیرخوراکی، مراجعه به پزشک بهترین راه برای حفظ سلامت شما و جنین است.